- Câu chuyện của Lim Yi Ping (Singapore) và Mylene Cabalona (Philippines) minh họa rõ hai mặt của làn sóng AI: người học được kỹ năng mới có thể thăng tiến nhanh, trong khi lao động truyền thống đối mặt nguy cơ bị thay thế.
- Báo cáo IDC–UiPath (8/2025) cho thấy 86% doanh nghiệp Đông Nam Á sẽ ứng dụng AI “agent” trong vòng 12 tháng, tăng gấp đôi so với năm 2024. Tuy nhiên, năng lực AI trong khu vực cực kỳ mất cân đối:
- Singapore có 3,5 chuyên gia AI/1.000 lao động,
- Malaysia: 0,5;
- Philippines, Thái Lan, Indonesia, Việt Nam: chỉ 0,2.
- Kearney (2020) ước tính AI có thể đóng góp 1.000 tỷ USD cho GDP khu vực vào năm 2030, nhưng hiện Singapore thu hút 8,4 tỷ USD vốn đầu tư AI – chiếm 75% toàn khối Asean, trong khi Indonesia chỉ gần 2 tỷ USD, còn Việt Nam, Malaysia, Thái Lan ở mức rất thấp.
- Ngành dễ bị tổn thương nhất là dịch vụ và BPO: 164 triệu lao động (57% lực lượng khu vực) có thể bị ảnh hưởng, đặc biệt ở Philippines, nơi ngành BPO trị giá 35 tỷ USD (8% GDP) đang bắt đầu cắt giảm nhân sự.
- Ở Singapore, tác động được “hấp thụ” tốt hơn nhờ hệ thống đào tạo lại linh hoạt. Ngân hàng DBS dự kiến cắt 4.000 việc làm hợp đồng nhưng tạo 1.000 vị trí liên quan đến AI trong 3 năm.
- Sự chênh lệch cũng thể hiện rõ ở đầu tư hạ tầng AI:
- Singapore, Thái Lan, Malaysia nhận hơn 30 tỷ USD trong nửa đầu năm 2024 cho trung tâm dữ liệu,
- Cc quốc gia kém phát triển hơn gặp khó do hạ tầng số yếu và thiếu kỹ năng số.
- Dù vậy, AI cũng mở ra cơ hội ở nông nghiệp: nông dân Thái Lan như Jamras Inpuek dùng AI dự báo lượng mưa, tăng năng suất tới 20%, minh chứng cho khả năng cải thiện sinh kế nếu công nghệ được tiếp cận đúng cách.
- Để thu hẹp khoảng cách, Asean đã ban hành:
- Digital Economy Framework Agreement (DEFA, 2023) – thúc đẩy thương mại số, có thể tăng gấp đôi giá trị kinh tế số lên 2.000 tỷ USD vào 2030,
- Responsible AI Roadmap (2025–2030) – hướng dẫn sử dụng AI có trách nhiệm.
- Singapore dẫn đầu với Sea-Lion – mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) 70 triệu USD, hỗ trợ 13 ngôn ngữ Đông Nam Á, giúp bản địa hóa công nghệ và giảm phụ thuộc vào mô hình Mỹ – Trung.
📌 AI đang thúc đẩy bất bình đẳng trong Asean: các nước giàu kỹ năng, dữ liệu và hạ tầng như Singapore tiến nhanh hơn, trong khi Philippines, Việt Nam, Indonesia đối mặt nguy cơ mất việc và tụt hậu. Tuy nhiên, nếu các sáng kiến khu vực như Thỏa thuận khung về kinh tế số và Lộ trình AI trách nhiệm 2025 -2030 được thực hiện hiệu quả, Asean vẫn có cơ hội biến chia rẽ thành hợp tác – biến “Khoảng cách AI” thành “Cầu nối AI” để cùng bước vào kỷ nguyên kinh tế số công bằng hơn.
Tổng hợp.
