- Từ Singapore đến Thụy Sĩ, nhiều quốc gia đang phát triển mô hình ngôn ngữ AI bản địa nhằm phục vụ nhu cầu trong nước. Ở Singapore, SEA-LION có thể nói 11 ngôn ngữ Đông Nam Á, trong khi ILMUchat của Malaysia hiểu được sự khác biệt giữa “Georgetown” ở Penang và đại học Georgetown (Mỹ). Thụy Sĩ cũng ra mắt Apertus, mô hình AI hiểu rõ cách dùng “ss” và “ß” trong tiếng Đức – Thụy Sĩ.
- Đây là một phần của xu hướng “AI chủ quyền” (sovereign AI) – nỗ lực của các quốc gia như Anh, Ấn Độ, Canada trong việc tự phát triển công nghệ AI thay vì phụ thuộc vào Mỹ hoặc Trung Quốc.
- Tuy nhiên, theo chuyên gia Trisha Ray (Atlantic Council), việc phát triển một mô hình AI từ đầu là “gánh nặng khổng lồ” đối với các nước tầm trung.
- Ấn Độ đã chi 1,25 tỷ USD cho chương trình IndiaAI Mission, hỗ trợ công ty Soket AI xây dựng mô hình AI quốc gia. Lý do chính: an ninh dữ liệu và chủ quyền quốc phòng. Các cơ quan Ấn Độ không dám dùng mô hình Mỹ hay Trung Quốc vì lo dữ liệu bị thu thập hoặc “sai lệch chủ quyền” như việc DeepSeek có thể tuyên bố Ladakh không thuộc Ấn Độ.
- Singapore chọn hướng khác: phát triển AI bản địa để “hiểu văn hóa và ngôn ngữ khu vực”, đồng thời bổ sung chứ không thay thế các mô hình lớn như ChatGPT hay Gemini.
- Một đề xuất mới từ Đại học Cambridge mang tên “Airbus for AI” kêu gọi các quốc gia tầm trung – Anh, Đức, Canada, Nhật, Singapore… – liên minh phát triển AI công cộng nhằm cạnh tranh với các gã khổng lồ Mỹ-Trung.
- Tuy vậy, nhiều chuyên gia như Tzu Kit Chan (Malaysia) cảnh báo rằng “tốc độ phát triển của biên công nghệ AI hiện nay quá nhanh”, khiến các dự án quốc gia dễ tiêu tốn hàng tỷ USD vô ích. Ông cho rằng thay vì cạnh tranh mô hình, chính phủ nên đầu tư vào khung pháp lý và an toàn AI.
📌 Với hơn 1,25 tỷ USD từ Ấn Độ và hàng trăm tỷ USD toàn cầu đổ vào “AI chủ quyền”, nhiều quốc gia hy vọng thoát phụ thuộc Mỹ–Trung. Tuy nhiên, chuyên gia cảnh báo phần lớn người dùng vẫn chọn ChatGPT hoặc Gemini, khiến các dự án quốc gia đối mặt nguy cơ trở thành cuộc đua đắt đỏ nhưng vô ích, nếu thiếu tầm nhìn hợp tác và chiến lược sử dụng thực tế.
Tổng hợp.
