- Tiến sĩ Anastasia Berg, giảng viên triết học tại Đại học California, Irvine, cảnh báo: hơn một nửa sinh viên trong lớp “Các vấn đề đạo đức đương đại” của bà đã sử dụng AI để viết bài thi cuối kỳ — dù bị cấm rõ ràng.
- Bà cho rằng đây không chỉ là gian lận học thuật, mà là dấu hiệu của “sự thoái hóa nhận thức” (subcognitive turn) – khi sinh viên mất dần khả năng tư duy và diễn đạt độc lập.
- Berg lập luận: ngôn ngữ là nền tảng của tư duy, con người không thể suy nghĩ nếu không có khả năng dùng ngôn ngữ thành thạo. Việc học đọc – hiểu – viết chính là quá trình hình thành năng lực tư duy.
- Nhưng khi sinh viên để AI “làm hộ” các thao tác tưởng chừng nhỏ như tóm tắt tài liệu, dàn ý hay phân tích đoạn văn, họ đánh mất cơ hội rèn luyện cốt lõi này.
- Bà viết: “Khả năng xác định điều đang được lập luận và cách nó được lập luận không thể được thay thế. Không có phần nào của hiểu biết nhận thức là tầm thường.”
- Sử dụng AI cho các tác vụ như tóm tắt khiến sinh viên phụ thuộc vào phân tích rập khuôn, đánh mất khả năng phân biệt chi tiết, đọc hiểu văn bản phức tạp hay đánh giá giá trị của lập luận.
- Về lâu dài, điều này dẫn đến một xã hội “hậu nhận thức”, nơi con người không còn khả năng đọc tin tức, hiểu tài liệu y tế, hoặc tham gia dân chủ có trách nhiệm.
- Bà phản đối quan điểm của nhà sử học D. Graham Burnett (Princeton), người cho rằng “biết chữ” chỉ là một giai đoạn lịch sử và không cần thiết trong thời đại AI. Berg coi đây là một sự thỏa hiệp nguy hiểm, biến giáo dục đại học thành “mẫu giáo hóa” – nơi học sinh chỉ hát, chép, dán chữ lên tường thay vì đọc và viết.
- Theo bà, vẫn còn nhiều sinh viên muốn và có thể đọc, suy nghĩ, viết độc lập — điều họ cần là môi trường không công nghệ và giảng viên có ý chí duy trì kỷ luật học thuật thật sự.
- “Đại học tồn tại để tạo ra người trưởng thành về nhận thức. Điều đó chỉ có thể đạt được nếu chúng ta giúp sinh viên học cách đọc, nghĩ và viết một mình,” bà kết luận.
- 📌 Sử dụng AI trong học tập không chỉ đe dọa tính trung thực mà còn phá vỡ nền tảng nhận thức con người. Khi sinh viên để AI tóm tắt thay đọc hiểu, họ đánh mất khả năng tư duy ngôn ngữ – cội nguồn của tri thức và tự do. Giải pháp, theo TS. Berg, là trở lại với không gian học tập “phi công nghệ”, nơi con người còn thực hành việc đọc, suy nghĩ và viết như một hành vi trí tuệ đích thực.
Tổng hợp
